Przed zakupem nieruchomości (budynków) lub zamiarem przystąpienia do projektowania jakichkolwiek prac remontowych w posiadanym już obiekcie, należy sprawdzić stan prawny jego ochrony konserwatorskiej: czy jest on wpisany do rejestru zabytków czy ujęty „tylko” w gminnej ewidencji zabytków. Zdecydowanie częściej mamy do czynienia z tym drugim przypadkiem, bo gminna ewidencja zabytków obejmuje większą liczbę obiektów niż rejestr. Na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wójt gminy (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków (notabene pojęcie zabytku definiuje ta sama ustawa w art. 3). Natomiast art. 22 ust. 5 wyjaśnia co ma zawierać gminna ewidencja zabytków: zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków, zabytki nieruchome ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Z zapisów przywoływanej ustawy jasno wynika, że gminna ewidencja zabytków nie jest formą i sposobem ochrony konserwatorskiej (art. 7). Znajduje to również potwierdzenie w opiniach i decyzjach ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Właściciel takiego obiektu nie ma obowiązku prowadzenia prac konserwatorskich, ale również nie może ubiegać się o środki publiczne na prace konserwatorskie. Mimo to, z faktu ujęcie obiektu w gminnej ewidencji zabytków wynikają dla właściciela/inwestora istotne konsekwencję. Gdy idzie o prace związane z przebudową (nadbudową, rozbudową) obiektu, to podlega analogicznym restrykcjom jak obiekt rejestrowy. Zgodnie bowiem z zapisami ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (wraz z póź. zmianami – Dz. U. z 2020 r. poz. 293) oraz ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (wraz z póź. zmianami – Dz. U. z 2020 r. poz. 1333 uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy oraz pozwolenia na budowę w odniesie do obiektów z gminnej ewidencji zabytków wymagają uzgodnień z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Warto pamiętać, że dotyczy to formy (bryły) obiektu oraz jego kostiumu, czyli dekoracji elewacji. Wszelkie działania wewnątrz obiektu nie wymagają takich uzgodnień. Niestety, często urzędnicy naużywają swoich uprawnień. Dopóki obiekt znajduje się w gminnej ewidencji zabytków wszelkie zmiany jego formy i dekoracji zewnętrznej bezwzględnie wymagają zgody właściwego konserwatora wojewódzkiego. Zdarzają się sytuacje, że obiekt nie jest ani w rejestrze zabytków, ani w gminnej ewidencji zabytków, ale znajduje się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków, na przykład w obrębie rejestrowego zespołu urbanistycznego. Wówczas podlega on wszelkim restrykcjom „regularnego” obiektu rejestrowego. Przed podjęciem, nawet wstępnych działań przy obiekcie ujętym w gminnej ewidencji zabytków, warto skonsultować się ze specjalistami w zakresie ochrony zabytków, co pozwoli na uniknięcie wielu kłopotów i pomoże sprawnie zrealizować planowaną inwestycję. Nasza firma jest właśnie takim odpowiednim doradcą!