Przed przystąpieniem do prac konserwatorskich i architektonicznych obiektu zabytkowego, należy zbadać jego historię. Umożliwi to ustalenie czasu budowy, fundatora, zmian układu przestrzennego i dekoracji. To zaś pozwoli wykazać lub podkreślić wartości zabytkowe obiektu. Przeprowadzone w dalszej kolejności badania konserwatorskie i architektoniczne mogą zweryfikować niektóre z ustaleń historycznych, ale jak pokazuje praktyka zazwyczaj ich wyniki się pokrywają. W przypadku obiektu wpisanego do rejestru zabytków kwestia badań historycznych jest dość prosta. Jego historia została opracowana w ramach procedury wpisowej i niekiedy tylko wymaga korekt czy dopracowania (np. dostępne są inne źródła, wcześniej nieznane lub niedostępne z niezależnych od badacza przyczyn). Trudniej jest, gdy obiekt pozostaje poza rejestrem czy gminną ewidencją zabytków. W takim wypadku prace są nowatorskie i musza być umiejętnie przeprowadzone. Niekiedy można powiedzieć, że jest to praca wręcz detektywistyczna lub proces poszlakowy. W zależności od rodzaju obiektu i czasu jego zbudowania różnorodna jest gama archiwaliów, które powinny być wykorzystane oraz miejsca, gdzie można do nich dotrzeć. Archiwa państwowe, kościelne, urzędy miejskie i gminne, a nawet pamięć lokalnych mieszkańców (choć tu należy wykazać się sporą ostrożnością) mogą dostarczyć bezcennych informacji. Nie zawsze trzeba korzystać ze źródeł oryginalnych, niekiedy część z nich jest już opracowana i publikowana, na przykład wizytacje parafii, czy pamiętniki właścicieli, mieszkańców lub gości danego obiektu. Można podać wiele przykładów obiektów, których badania historyczne dały rozstrzygające informacje dot. sposobu konserwacji. Modelowa jest tu fasada kamienicy przy ul Foksal 13 w Warszawie. Obiekt z przełomu XIX i XX w. pierwotnie miał niezbyt wyszukaną historyzująco-eklektyczną dekorację elewacji, widoczną na zdjęciu z pierwszych lat XX w.. Gdy w 1933 r. te kamienicę kupił Jan Wedel, wówczas projekt nowej elewacji wykonał znakomity architekt Zdzisław Mączeński. Ten nowoczesny projekt, utrzymany w duchu i stylu modernizmu został zrealizowany, ale w latach PRL (podobnie jak w innych obiektach) usunięto ją jako relikt mody burżuazyjnej. Problem pojawił się kiedy przystąpiono do przygotowania projektu odtworzenia dekoracji elewacji. Pojawiły się wtedy błędne ustalenia, postulujące odtworzenie owej niezbyt atrakcyjnej emetycznej dekoracji. Dokładne badania historyczne kamienicy umożliwiły ustalenie zmian dekoracji i jej wartości artystyczne.

Przygotuję dla Państwa opracowanie historyczne dotyczące zabytku będącego w Państwa posiadaniu. Przeprowadzę analizę wszystkich etapów ewentualnych zmian, które nastąpiły w obiekcie od jego powstania do dnia dzisiejszego.

Fot: TVN24